مدرسه علميه امام حسن مجتبي (ع) تهران

استاد راهنما:سركار خانم سرخي

محقق: نرگس حسني

زمستان  1387

چكيده

ازدواج يك پيمان مقدس الهي است كه قدمتي مقارن با زندگي بشر بر روي زمين دارد. از ديد اسلام ازدواج باعث حفظ بقاي نسل انسان و آرامش و اهميت روحي و رواني است و براي تامين همين اهداف الهي بنا شده است در دوران ها و ملل مختلف ازدواج داراي تعاريف و انواع متفاوتي بوده است كه از آن جمله دوران جاهليت كهن و مدرن را مي توان نام برد، كه در هر دو عصر مورد نظر بيش از 11نوع ازدواج رايج بوده است.

پر واضح است كه نقش انسان و ازدواج در زندگي سالم بشري نقشي انكار ناپذير است كه با وجود سلامت اين عناصر جامعه نيز رو به سوي فلاح و سعادت گام خواهد بداشت امروزه اين عناصر از جايگاه اصلي و واقعي خود دور شده و به انحراف كشيده شده اند. 

از اين رو بر آن شدم كه تحقيقي در اين زمينه (انواع ازدواج در جاهليت كهن و مدرن) گردآورم تا علاوه بر شناخت اين مباحث ثابت كنم كه انسان مدرن، لباس جاهليت را با رنگ و لآبي جذاب تر و    فريبنده تر بر تن كرده و با سرعتي سرسام آور رو به سوي قهقرا مي رود و براي رهايي از اين منجلاب نياز به فرياد رس و ناجي اي الهي دارد تا دوباره به سوي خداوند مهربان باز گردد .

شيوه ي جمع آوري اطلاعات به صورت كتابخانه اي و روند كار به صورت كاربردي و تاريخي و تحليلي است كه در سه فصل ارائه شده است .

اميد است كه اين رساله گامي در جهت شناخت مباحث فوق بوده و براي روشن شدن اذهان عمومي مفيد واقع شود .

كليد واژه: جاهليت ، ازدواج ، مدرنيته .

استاد راهنما:سركار خانم سرخي

محقق: نرگس حسني

زمستان  1387

چكيده

ازدواج يك پيمان مقدس الهي است كه قدمتي مقارن با زندگي بشر بر روي زمين دارد. از ديد اسلام ازدواج باعث حفظ بقاي نسل انسان و آرامش و اهميت روحي و رواني است و براي تامين همين اهداف الهي بنا شده است در دوران ها و ملل مختلف ازدواج داراي تعاريف و انواع متفاوتي بوده است كه از آن جمله دوران جاهليت كهن و مدرن را مي توان نام برد، كه در هر دو عصر مورد نظر بيش از 11نوع ازدواج رايج بوده است.

پر واضح است كه نقش انسان و ازدواج در زندگي سالم بشري نقشي انكار ناپذير است كه با وجود سلامت اين عناصر جامعه نيز رو به سوي فلاح و سعادت گام خواهد بداشت امروزه اين عناصر از جايگاه اصلي و واقعي خود دور شده و به انحراف كشيده شده اند. 

از اين رو بر آن شدم كه تحقيقي در اين زمينه (انواع ازدواج در جاهليت كهن و مدرن) گردآورم تا علاوه بر شناخت اين مباحث ثابت كنم كه انسان مدرن، لباس جاهليت را با رنگ و لآبي جذاب تر و    فريبنده تر بر تن كرده و با سرعتي سرسام آور رو به سوي قهقرا مي رود و براي رهايي از اين منجلاب نياز به فرياد رس و ناجي اي الهي دارد تا دوباره به سوي خداوند مهربان باز گردد .

شيوه ي جمع آوري اطلاعات به صورت كتابخانه اي و روند كار به صورت كاربردي و تاريخي و تحليلي است كه در سه فصل ارائه شده است .

اميد است كه اين رساله گامي در جهت شناخت مباحث فوق بوده و براي روشن شدن اذهان عمومي مفيد واقع شود .

كليد واژه: جاهليت ، ازدواج ، مدرنيته .

محقق: معصومه شاهبداغي

تاريخ دفاع : زمستان 1387

چکيده

شرح صدر يکی از مواهب کريمه الهی است که بر اساس اراده خدوند وشايستگی افراد با آن ها ارزانی می گردد .شرح صدر افزايش ظرفيت فکری، روحی و کنترل احساسات وادراکاتی که بر او وارد می گردد می شود واستعداد های پنهانی روح انسان در سايه تربيت های اسلامی به ظهور وفعليت می رسد ونفس ناطقه او گسترش می يابد وشخص را قوی ، صبور وتوانا می کند وحيات نوينی را برای او به ارمغان می آورد که منجر به تغيير رفتار وحرکت او می شود وقدرت جدا کردن حق از باطل را پيدا می کند . اين تحقيق به صورت توصيفي است وجمع آوري اطلاعات به صورت كتاب خانه ای، که در چهار فصل تنظيم شده است.

ضيق صدر مقابل شرح صدر می باشدکه در اثر آن دل قابليت پذيرش هيچ حقی را پيدا نمی کند و شرح وضيق صدر وهدايت وضلالت افراد  بستگی به اعمال وکردار آن ها دارد ونشانه های شرح صدر دل کندن از دنيای فانی وميل به آخرت وآماده بودن برای مرگ قبل از رسيدن آن می باشد .از عوامل شرح صدر علم، معرفت و تقوا می باشد که انسان را به جوار پروردگار می رساند وبا ياد و ذکر خداوند حجاب ها از دل بر داشته می شود وبا صبر توان بر خورد صحيح با خوشی ونا خوشی در انسان ايجاد می شود .

از عوامل قساوت قلب شيطان وهوای نفس وگناه می باشد که باعث فراموشی خداوند وخود فراموشی می شود وانسان دچار خود خواهی وخود بينی وتکبر می شود وتکبر موجب ضيق صدر می شود .شرح صدر چيزی نيست که به سادگی برای افراد حاصل شود بلکه با معرفت وآگاهی وپی بردن به چگونگی ارتباط انسان با خدا ، خود وطبيعت وبا تقوا وتزکيه ودوری از بسياری از عادات ناپسند که به آن مبتلا هستيم در خود نهادينه کنيم .

البته عوامل شرح صدر وثمرات آن رابطه دو سويه دارند ؛ يعنی عواملی مانند : صبر وآرامش و… از ثمرات شرح صدر نيز به شمار می آيد .اميد است با لطف خداي متعال  اين استعداد دروني را به فعليت رسانده ودر پرتو آن جهت گيري هاي خود را در رابطه با خدا، خود وجامعه بر اساس معيارهاي الهي تنظيم نمود .

کليد واژه ها : شرح صدر ، قلب ، ضيق صدر ، قساوت قلب

استاد  داور: سركار خانم نيكو برش

استاد راهنما: سركار خانم لطيفی

محقق: اکرم لطيفيان

زمستان1387

چکيده

هر انساني زن يا مرد مي تواند مراحل رشد و کمال را طي کند و شايستگي محبوب شدن در پيش گاه حق را بيابد و حتي الگوي ديگر انسان ها شود. حضرت مريم (س) به قدري در اين حرکت موفق بود که خداوند او را به عنوان نمونه و الگو براي مومنين معرفي مي کند.

درجهان امروز که مسئله زنان والگوي شخصيتي زن يکي از نقاط اختلاف غرب با اسلام به شمار مي آيد، شناخت دقيق مواضع اسلامي ونگرش جامع قرآن کريم به هويت واقعي زن وارائه ي يک الگوي کامل و الهي به عنوان فصل مشترک بين اسلام ومسيحيت فرا روي زنان جهان خصوصاً مسلمانان لازم و ضروري است. دراين نوشتار شيوه جمع آوري اطلاعات به صورت کتاب خانه اي و روش تحقيق به صورت توصيفي- تاريخي است که در چهار فصل ارائه شده است.

حضرت مريم (س)دختر عمران و مادر حضرت عيسي است که نام مبارکش سي و چهار بار در قرآن به صراحت ذکر شده است،او نذر بيت المقدس و آزاد شده در راه خدا بود که از کودکي تحت سرپرستي زکريا قرار گرفت و در سايه عبادات وبندگي خداوند مشمول رزق آسماني شد. مريم با خضوع و خشوع در مقابل حق به مقام معنويي دست يافت که فرشتگان با او سخن گفتند و او از جانب خداي تعالي به مقام «وَاصطَفاکِ وَطَهَّرَکِ» مفتخر گرديد و به ولادت «کلمةالله» حضرت مسيح مژده داده شد.

مريم درپرهيزگاري ونگهداري نفس خويش تا آن جا پيش رفت که خدا اورا به پاک دامني وعفت ستود او کلمات پروردگار راتصديق کردوازبندگان فرمان بردار خدا بود که صبر وشکيبايي او درمقابل نا ملايمات واتهامات يهودموجب شد تا خداوندعيسي رابه عنوان مدافع مادر درميان قوم جاهل ومتعصب يهود قرار داد و اورا برزنان جهان هم عصرش برگزيد تا به طور خارق عادت وغير جريان طبيعي فرزندي به او عنايت نمايد که   آيتي از آيات الهي ومعجزه اي براي اهل عالم گردند.

کليد واژه ها: مريم ،محرر، کفالت ، اصطفي ، ،طهارت، رزق آسماني، حمل.

استاد راهنما: سركار خانم رضايي سرشت 

استاد  دا ور: سركار خانم نيكو برش

محقق: ليلا کريمی فيروزآبادی

تاريخ دفاع: زمستان  1387

چكيده

پروردگار دو عالم آفريد. يكي را عالم عمل و ديگري را عالم نتيجة عمل قرار داد. چون  جهان طبيعت به تنهايي هم براي ظرف عمل و هم براي جزاي عمل كافي نيست. پاداش و جزاي واقعي و كيفر حقيقي مربوط به عالم حساب است، عالم حساب كه آخرت هم گفته مي شود پس از دنياست.

از آن جايي كه اين اصل، يكي از اصول بسيار مهم و سرنوشت ساز است اميد است  تا با شناخت بهتر و ديد وسيع تر نسبت به اين دو عالم، به دنبال هدف از خلقت اين جهان و انسان ها باشيم كه همان سعادت ابدي است و در رسيدن به كمال و در تهذيب نفس  وخود سازي موفق بيرون آييم.

حد فاصل ميان دو چيز را برزخ گويند وچون عالم برزخ ، بين عالم دنيا وقيامت قرار گرفته است به اين نام، ناميده شده است ودر واقع در اين عالم فرصتی برای پيدا کردن تکامل وجود دارد وعالم قيامت، عالم نظم وحساب است وهر کس بايد از دست رنج خود بهره برداری کند ودر اين جاست که هرکس به نتيجه اعمالي که در دنيا انجام داده است می رسد واز مقايسه اين دو عالم به شباهت ها وتفاوت هايي دست پيدا کرده ايم که از جمله : فردی بودن برزخ وجمعی بودن قيامت ، نوع حسابرسی در برزخ وقيامت و …

در اين تحقيق شيوة جمع آوري اطلاعات به صورت كتاب خانه اي و روش تحقيق به صورت توصيفي است كه درچهار فصل ارائه شده است.

كليد واژه ها: برزخ،قيامت، شفاعت، ثواب،عقاب.

استاد داور: سركار خانم نيكو برش

استاد راهنما: سركار خانم صفری 

محقق: رقيه شاهبازی

پاييز 1387

چکيده

انسان موجودی اجتماعی است که زندگی اواز فطرتش سرچشمه می گيرد او بخشی از اين اجتماعی بودنش را در ساختار خانواده که کوچک ترين واحد اجتماعی است رقم می زند . ممکن است شرايطی پيش آيد که پدر ومادرش را از دست بدهد . اين بی سرپرستی در برخی مواقع باعث مرگ عاطفه ها وتبديل ارزش ها به ضد ارزش ها می شود ، اسلام برای جلوگيری از اين امر راهکارهای گوناگونی ارائه نموده است ؛ از اين رو برآن شدم که تحقيقی در اين زمينه ( ايتام از ديدگاه قرآن وروايت ها ) انجام دهم تا بتوانم به شناختی کلی از يتيم در قرآن وسنّت برسم وشيوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتاب خانه ای و روند کار به صورت توصيفی  است که در چهار فصل ارائه شده است.

يـتيم موجودي است كه يكي از والدين يا هر دو را از دست داده وتنها وبي كس ‌‌‌‌شده واز آنجا نيـز كه اسلام به عنوان آييني جهاني كه براي تمام بخش هاي جامعه انساني برنامه دارد بي گمان در مورد يتيمان واهميّت وسرپرستي آن ها دستورات مختلفي را بيان نموده است .يتيم بودن نقيض نيست زيرا خداوند  اولين مربي وناظر برآن ها مي باشد .يكي از موضوعات مهم كه قرآن بر روي آن تاكـيد دارد تربيت انسان ها و رسيدن آن ها به كمال انساني است چرا كه ريختن بذر انحراف در مزرعه پاك انسانيت ، انسان را از مسير اصلي دور مي كند .در قرآن به مسأله تربيت ايتام اهميّت ويژه اي داده شده تا آنجا كه حتي دولت وجامعه اسلامي وظايفي نسبت به اين گونه افراد دارند.

اسلام علاوه بر توجّه به نياز هاي مادي ايتام به بعد رواني وعاطفي آن ها نيز توجه خاصي نموده است ودر رابطه با احسان به ايتام سفارش نموده است وازظلم وستم وتعدي به حقوق مادي ومعنوي آن ها نهي نموده است . از جمله سفارش اسلام در مورد حقوق ايتام وچگونگي ولايت وسرپرستي او وتصرف در اموال او    مي باشد .

کليد واژه : يتيم ، حق ، تربيت ، احسان ، اموال وسرپرستی

استاد ناظر: سركار خانم نيكو برش

استاد راهنما:سركار خانم صفري

محقق: گلبانو جليلي

سال 1387

چکيده

تربيت روحی واخلاقی انسان برای هر جامعه ای امری به غايت جدّی وحياتی است وتمامی نابسامانی های موجود در سطح جهانی وانواع گرفتاری ها ی که بشريت امروزه با آن دست به گريبان است، همگی ناشی از غفلت انسان از امر «تربيت» وسازندگی روحی واخلاقی خويش است.

چون انسان فطرتاً کمال جو است وبايد زمينه های رشد وتکامل او فراهم کرد وتوانايي های روحی ذهنی را برای تربيت وی توسعه داد.روش تحقيق به صورت توصيفی – تحليلی  و شيوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتاب خانه ای است که در سه فصل ارائه شده است .

 تربيت از ربّ گرفته شده است وبه معنای پرورش دادن وبه فعليت رساندن استعدادهای بالقوه می باشد ، مفهوم تربيت نفس در آيات و روايات بررسی شده وثابت شده که رسيدن انسان به کمال وقرب خداوند منوط به تربيت واصلاح نفس می باشد .

 از اين رو اين تحقيق را انتخاب کردم تا باعث کمال انسان شود و اصلاح جامعه ؛ و برای رسيدن به کمال مطلوب ابتدا بايد مقدمات رسيدن به آن را فراهم کنيم البته با توجّه به حقيقت انسان که همان روح متعالی اوست ودارای قوای سه گانه ( عقل ، شهوت، غضب ) می باشد . باتوجّه به ميزان اعتدال اين قوا مراتب نفس پديدار می شوند .بنابراين تربيت فعلی است که اخلاق حاصل آن است .

با توجّه به روش های تربيتی قرآن ، مهم ترين عوامل تربيت نفس عبارتند از عقل که وسيله معرفت وبا معرفت ايمان وتقوا حاصل می شود وثمرة ايمان وتقوا عشق ومحبّت الهی است واز آثار عشق ومحبّت، ذکر وشرح صدر و… می باشد .

بعد از شناخت عوامل ، به موانع تربيت نفس پرداخته شده که با توجّه به اين فرمايش امام معصوم « حبّ الدُنيَا رأسُ کُل خَطيئه »، دلبستگی به ماديّات وهوی نفس کانال نفوذ شيطان می باشد و وسوسه های شيطان مهم ترين عامل شهوت پرستی وغفلت انسان می باشد ، وعلاوه بر اين ها عادات ناپسند شکم بارگی و پرحرفی و…. از عوامل زمينه ساز گناه می باشد كه عامل سقوط نفس می باشد .

کليد واژه : ربّ ، نفس ، امّاره ، لوّامه ، مطمئنه ، عرفان

استاد ارزياب:سركار خانم نيكو برش

استاد راهنما: سركار خانم نصيري

محقق: زهره فرهادي

پاييز 1378

چكيده

يكي از مهم ترين مشكلات ، در جوامع امروزی مسأله تجمل و تجمل گرايي است. البته زيبايي هاي مصنوعي وتجمل وخود آرايي مورد عنايت مخصوص قرآن کريم وروايات مذهبي است اما توجه بيش از اندازه به اين امر ممكن است باعث پيدايش عادات ناپسندی هم چون،غرور،غفلت از ياد خدا ،خود پسندي ، خود نمايي شود . وانسان با پرداختن به اين مسائل راه سعادت وتکامل را که هدف نهايي از خلقتش می باشد از بين می برد . از اين رو در جهت کمرنگ کردن اين مسأله بايد مقدماتی از قبيل عوامل تجمل گرايي، آثار فردی و اجتماعی تجمل گرايي،راهکار های جلوگيری از آن را بايد شناخت و آن ها را از طريق زهد و پارسايي درمان کرد.

در اين تحقيق شيوه جمع آوري اطلاعات به صورت كتاب خانه اي و روند كار به صورت توصيفي و كاربردي مي باشد که در چهار فصل ارائه شده است.

كساني كه لذت وحلاوت مناجات و ذكر خدا را چشيده اند از لذت هاي ديگر بي نياز گشته اند،زيرا در اين لذات عظمت وكرامتي يافته اند كه لذات ديگر دربرابر آن  ارزش خود را از دست داده اند.

کليد واژه ها: تجمل ،زينت،دنيا،ثروت.

استاد ناظر: سركار خانم نيكو برش

استاد راهنما: سركار خانم سرخی 

محقق: منيژه سليمانی

سال1387

چکيده

امروزه با توجه به بالا رفتن روز افزون آمار طلاق وگسسته شدن پيوند خانواده ها ورها شدن كودكان اين خانواده ها در اجتماع ودر پي آن تأثير بسيار مخرّبي كه اين امر درجامعه دارد ، پرداختن به خانواده سالم و متعادل از ديدگاه اسلام  بسيار ضرورت پيدا كرده است .

خانوادة متعادل خانواده ای است که بتواند به نيازهای جسمی ، روانی ونيازهای معنوی اعضاء خانواده پاسخ های مناسبی بدهد .يعنی در درون خانواده اين نيازها تأمين شود ونگاهی همه جانبه نيازها داشته  باشد ويکی به قيمت ديگری فدا نشود .

نظام مطلوب خانواده در اسلام با مجموعه ای از اهداف روبرو است که در راستای نيل  انسان ها به بندگی خداوند مقرر گرديده اند که مهم ترين آنها ، آرامش درونی همسران از راه تأمين نيازهای جنسی، عاطفی واقتصادی ، توليد مثل ، مراقبت وتربيت صحيح فرزندان می باشد .

اسلام در رابطه با خانواده وظايف هر يک از زن ومرد وفرزندان را متناسب با فطرت وجودی وشرايط جسمی وروحی آنها مشخص کرده ونقش هر کدام را بيان کرده است .بنابراين هرگاه اعضای خانواده از لحاظ حقوقی و ارزشی در جايگاه خود قرار گيرند ، اين امر می تواند بهترين تضمين برای استحکام خانواده باشد هر چند اسلام حقوقی را برای تک تک اعضای خانواده قرار داده است ، امّا اين حقوق صرفاً نمی تواند تضمين کننده استحکام زندگی باشد .لذا دو عامل مهم ديگر در استحکام خانواده موثر است .يکی مسايل وتوصيه های اخلاقی ودوم شناخت تهديدات وروش های مقابله با آنها می باشد. اين دو در کنار انجام وظايف وتکاليف می تواند تضمينی برای استحکام خانواده باشد .

کليد واژه ها : خانواده متعادل ، زن ، مرد ،فرزندان