عنوان پایان نامه: جایگاه خوف و مصادیق و آثار آن در قرآن
اور : جناب حجت الاسلام و المسلمين آقاي دكتر روحي
استاد راهنما: سركار خانم لطیفی
محقق: راضیه سابقی رقاصان
زمستان 92
چکیده
خوف از موضوعاتی است که از جنبههای عرفانی، روانشناسی، اجتماعی و … میتواند مورد بررسی قرار گیرد که در این پژوهش از نظر قرآنی و اخلاقی بررسی شده است.
خوف در لغت به معنای ترس و بیم و انتظار وقوع مکروه مشکوک در آینده، و در اصطلاح اخلاقیون حالتی در نفس است که انسان به سبب آن آمادگی در برابر خطر و گریز از آن را پیدا میکند. سه عنصر علم و حال و عمل در خوف وجود دارد: علم، مقدمهی خوف و عمل نتیجهی آن است و حالت تألم و سوزش قلب به سبب تصور امری ناخوشایند است که، انتظار میرود در آینده به انسان وارد شود و لازم است برای ورود در آن مجهز شد.
وجود آیات متعدد و بیان الفاظ مختلف بزرگان دین در موقعیتهای متفاوت، نشانگر جایگاه ارزندهی آن میباشد، خوف از نظر عقل و نقل دارای فضایلی است از جمله این که: قرآن بالاترین مقام بهشتیان یعنی مغفرت، رضوان و رحمت را مخصوص خائفان دانسته است و در کلام ائمه، خوف، تازیانهی خداوند است برای مهار نفس از سرکشی و طغیان تا نفس منقاد عقل و اوامر الهی گردد.
این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و مطالب آن به صورت کتابخانهای و متنی در چهار فصل جمعآوری شده است.
قرآن کریم منشأ خوف را خداوند و اعتقاد به بازگشت به سوی او و حضور اعمال در قیامت میداند. توجه به ربوبیت علم و قهاریت و نیز هدایت و ایمان را از عوامل خوف ممدوح میشمارد. راه حصول آن را کسب علم و معرفت حق تعالی و اگر عاجز از آن است همنشین شدن با اهل خوف وگرنه با مطالعهی اخبار و احوال خائفان حقیقی و اولیای الهی، ترسیم میکند. مصداقهای خائفان در قرآن: انبیا، اولیاء، پیامبران، فرشتگان و انسانهای هوشیار، حتی جمادات هستند و کسانی که خوف مذموم دارند، بیماردلان و منفاقان و ظالمان و… معرفی شدهاند.
آثار جسمی خوف که بر بدن، اعضاء و صفات ظاهر میشود زردی و لاغری و ادبپذیری اعضاء و جوارح و از بین رفتن رذایلی چون غرور و غفلت و ترک محرمات و از آثار معنوی آن میتوان ایمنی در روز قیامت و بخشش گناهان و مغفرت و غلبه بر ترسهای غیرمعقول و … را برشمرد.
کلیدواژهها: خوف، خشیت، وجل، رهبت، جایگاه، کاربرد، مصادیق، آثار، قرآن و حدیث